سطح شطرنجي سياه وسفيد ٬ از زمان مصر باستان در معابد مورد استفاده قرار مي گرفته و بيش از آنکه جنبه ي تزئيني داشته باشد٬ داراي مفهومي رمزآلود است.امروزه٬ اين نوع کفپوش يکي از نمادهاي مهم فراماسونري و مکاني براي اجراي مراسم فرقه اي در کليه ي لژهاي ماسوني به شمار مي رود.تشريفات ويژه ي ورود به اين سازمان مي بايست بر روي اين سطو ح٬ که کنايه از آميختگي زندگي انسان با خير و شر است ٬ انجام گيرد. “سنگفرش شطرنجي نمادي قديميست که بااجراي مراسم هاي اوليه در سده ي گذشته ارتباط دارد.اين نماد اغلببا يک ستاره دنباله دار و حاشيه ي کنگره دارهمرا ه مي شود. به سادگي مي توان مفهوم کاشي هاي همرنگ سياه و سفيد را به نمادي از خير وشر در زندگي انسان تعبير نمود.” به گفته ي پژوهشگران٬ اين عقيده که سطوح شطرنجي از دیرباز نشانگر “خانه و منشاء اسرار” هستند٬ به مصر باستان و نيز پرستش خدايگان دیونیزیاک (Dionysiac) در يونان قديم بازمي گردد. “ردپايمعماران دیونیزیاکبر رويزمينه ي شطرنجي اطاق هاي لژ مدرن فراماسونيکاملا مشهود است. از زماني که اين تشکيلات مدرن صرفا به يک اتحاديه ي کارگري محدود نماند٬ اين طرح قالب نمادين خود را که برگرفته از تعاليم متافيزيک جوامع باستاني بود٬ حفظ کرد.” در سطح “کارآموز تازه وارد” اين سنگفرش نمايانگر طبقه ي همکف معبد سليمان است. به بيان کتاب مقدس٬ طبقه ي همکف معبد سليمان از چوب کاج يا صنوبر ساخته شده بود. با اينکه در اغلب لژها٬ اين سنگفرش شطرنجي از دو رنگ سياه و سفيد تشکيل شده٬ ولي لزوما اينطور نيست. همچنين٬ الگوي اين سطوح گاهي بجاي شکل مربعي٬ لوزي شکل مي باشد. سنگفرش لژ ستاره ي شرقي. نمونه ي سنگفرش شطرنجي در کليساي نوتردام پاريس .اين کليسا٬ توسط شواليه هاي معبد(اجداد فراماسونهاي امروزي) ساخته شده است. ”لا پاپس” کارت شماره ۲ تاروت است. اين شماره نماد دوگانگى مي باشد. به نماد ينگ يانگ بر روي کتاب اين راهبه که نشاندهنده ي همان اصول دوجزئي در سنگفرش شطرنجي است توجه کنيد.
دوگانگی
در کنار هم قرار گرفتن رنگ هاي متضاد بر روي سنگفرش شطرنجي ٬ نمايش عینی يک اصل مهم در فلسفه ي هرمسي است : دوگانگي . “اين سنگفرش که با استفاده ي متناوب از رنگهاي سياه وسفيد تشکيل مي شود٬ به شکلي هدفمندويا کاملااتفاقي٬ حاکي ازاصالت خير وشر در باورهاي مصريان و ايرانيان باستان مي باشد.اين سطوح در واقع نماد ميدان جنگ عناصر متضاد است: میخائیل(۱) و شيطان٬ نماد خدای حقيقي و دروغين٬ نور و تاريکي ٬ شب و روز ٬ آزادي و استبداد٬ آزادي انتخاب دين وعقايد تعصب آميز کليسا که بجاي افراد فکر مي کند و بر طبق اين عقايد پاپ مصون از لغزش است. کف يا زمینه ی لژ٬ زمينه ي شطرنجي سياه و سفيد يست که مفهوم کيفيت دوگانه ي هر موضوع مرتبط با دنياي مادي و مبناي فيزيکي طبيعت انسان از جمله جسم فاني٬ اميال و خواسته هاي وي را بيان مي کند. به گفته ي شکسپير”زندگي ما با رشته هاي به هم تنيده ي خوب و بد بافته شده است”. خير وشر ٬ نور وتاريکي٬ شادي و غم ٬ مثبت و منفي٬ اجزايلاينفک هر چيزي را تشکيل مي دهند.چيزي که به نظر من خوب است ممکن است به نظر ديگري بد باشد. لذت از رنج ايجاد و سرانجام آن نيز رنج است.چيزي که اکنون درست به نظر مي رسد ممکن است در زمان ديگري اشتباه باشد.تعالي عقل به همان نسبت پريشاني و جهل را به دنبال دارد. تقابل اين عناصر ناظر بر همه ي اعمال ماست و تا زمانيکه -با آموختن و بکار بستن آموزه هاي اين فلسفه- براي نيل به شرايطي که در آن٬ پي به موجوديت مفهومپنهان در زمينه ي شطرنجي برده و بجاي قائل شدن تضاد و تقابل براي مفاهيم متضاد٬ آنها را به عنوان يک جزء واحد يا همذات بپذيريم٬ آماده نشده باشيم٬ مي بايست نفوذ و کنترل اين دوگانگي ها را تحمل کنيم. براي درک وحدت يا همذاتي٬ ابتدا بايد از سلامت قوه ي ادراک ٬که بر تجربيات برتري دارد٬برخوردارباشيم زيرا براي عقل تاريکي و نور هر دو مشابه بوده و فراتر از آن٬ مفاهيم خير وشر٬ لذت و رنج٬ در ترکيب با يکديگر به تعالي مي رسند. اين مرتبه ي رفيع بوسيله ي حاشيه ي کنگره دار نقشه ي شطرنجي سياه وسفيد نشان داده مي شود؛درست مانند وجود و مشيت غيبي که جسم فاني ما را٬ که در ذات خود دربرگيرنده ي عناصر متضاد مي باشد٬ در برگرفته است.” از اين گذشته٬ سنگفرش شطرنجي نماد زمين يا همان دنياي مادي بوده و در تقابل با سقف که نمايانگر آسمانها و عالم روحاني است٬ مي باشد. سقف لژ در تضاد کامل با کفپوش سياه وسفيد آن قرار داشته و بعنوان “سايبان آسماني مخلوقات و حتي عالم غيب” توصيف مي گردد. اگر اين کفپوش نماد ماهيت مادي و محسوس انسان باشد٬ آنگاه سقف نشان دهنده ي ماهيت روحاني و ويژگيهاي موجود در آن استکهاين دو مفهوم در تقابل با يکديگر قرار دارند. جسم مادي انسان٬ قابل رويت و مرکب از اجزاي گوناگون استدر حاليکه وجود روحاني او که جسم را احاطه کرده٬ بسيار لطيفو نامرئياست(تنها با چشم بصيرت مي توان آن را ديد)ودر مقام تشبيه همچون عطربراي گلمي باشد.وجود اين بخش از انسان٬ توسط کساني که منکر پديده هاي غير قابل شرح به لحاظ فيزيکي مي باشند٬مورد ترديد واقع گرديد. ولي پيروان فرقه ي ماسوني بسياري از اين واقعيتها را پذيرفته و بکار مي بندند (برخلاف ادعایشان) ٬بطوريکه چنين مسائلي از ديد آنها ترديدناپذير مي باشد. ماسونها مي بايست بازتاب دهنده ي اين موضوع باشند که (۱) آنها در فرقه اي وارد شده اند که مدعي کشف ذات و ماهيت انسان است؛(۲) متعهد به ياري ايشان در جهت نيل به اين آگاهي-با آموزش اموري که مسلما از آنها بي اطلاعهستند- بوده٬ کهاين آموزه ها و نمادها٬ توسط مربيان خردمند و با صلاحيت ايجاد مي شوند؛ و در نهايت(۳) دانستن اين مسأله که بهره مندي از يک گرايش فکري منعطف٬ پذيرا و فروتن در قبال نمادها و مفهوم آنها٬ به پيشرفت يک فرد بيش از تعصب و تفکر انتقادي ياري مي رساند. “ جايگاه تشريفات
سنگفرش مکاني رمز آلود را ايجاد مي کند که محراب انجام تشريفات در آن قرار داشته و مرکز اجراي مراسم آئينيست. تشريفات درجه ي کارآموز بطور نمادين بر روي اين مکان واقع مي شود. برطبق دستورالعمل مراسم درجه ي سوم فراماسونري ٬ اين سنگفرش مربعي براي راه رفتن کاهن اعظم ساخته شده است. “علت اينکه سنگفرش شطرنجي چنين جايگاهي را در ميان متعلقات لژ دارد چيست؟ پاسخ اين سؤال را مي توان در بيانيه ي تشريفات درجه ي سومفراماسونري يافت: “اين کفپوش مربعي براي راه رفتن کاهن اعظم ساخته شده است.”در اينجا منظور تنها کاهن اعظم يهود که قرنها پيش مي زيسته نيست بلکه به هر عضو اين فرقه اشاره دارد. هر ماسون در آرزوي رسيدن به مقام کهانت اعظم و ايجاد معبد مربوط به خود است تا آنجا را به مکاني براي پيوستن خود به خدا تبديل نمايد. بنابراين واقعيت که همه ي موجودات٬ فارغ از اينکه فراماسون هستند يا خير٬ در دنيائي دوگانه بسر مي برند٬ همگي در هر لحظه از حيات خود بر روي اين سنگفرش قدم گذاشته و با خير وشر رويارو مي شوند.از اين منظر٬ اين کفپوش٬ نمادي از يک اصل اوليه ي فلسفي است که براي همه ي ما آشناست. ولي در اينجا “راه رفتن” مفهوم گسترده تري دارد:براي کسي که مي خواهد خود سرنوشت خويش را رقم زده و ناخداي روح خود باشد٬ راه رفتن بر روي اين عناصر متضاد با هدف پيشي جستن و غلبه بر آنها و نيز لگد مال کردن ماهيت جسماني و پست و تحت کنترل درآوردن آن٬ صورت مي گيرد.شخص بايد قادر به عبور از مفاهيم در هم آميخته ي خير و شر ٬ براي رسيدن به مرحله اي فراتر باشد.وضعيتي کهدر آن٬ فراز و فرود تقدير ٬ ترسها و اميال ناظر بر زندگي يک انسان معمولي و نيز پيچ و تاب افکار و رفتارهاي بي هدف٬ براي وي بي اهميت است. شکوفا کردن توانائي هاي معنوي٬ در صورتي که فرد در قید اميال و احساسات بي ثبات لذت و رنج باشد غير ممکن است. رسيدن به اين هدف از طريق تسلطبر اميال و رسيدن به آرامش و تعادل ذهني تحت هر شرايط صورت مي پذيرد. اين همان زمانيست که يک ماسون واقعي بر روي سنگفرش شطرنجي هستي و اميال متضادماهيت مادي خويش” راه مي رود”. برخي اظهار مي کنند که سنگفرش شطرنجي به عنوان يک “قلمروي جادوئي” براي سفر از ميان ابعاد و برقراري ارتباط با موجوداتي نظير جن يا ارواح ٬ بکار گرفته مي شود. بنابراين٬ معناي عميق تر آن پشت سر گذاشتن محدوديت هاي دنياي مادي مي باشد.
کلیشه ی فلزي ”زندگي پنهان فراماسونري” اثر چارلز دابلیو لدبيتر. در اين شکل٬ ورود يک داوطلب به دنياي ارواح به تصوير در آمده است. اين کار بر روي سنگفرش شطرنجي انجام مي گيرد.
در فرهنگ عامه
براي اهداف ماسوني ويا بعنوان يک واکنش کپی بردارانه٬ صحنه ها ي مراسم مذهبي وانتقال متافيزيکي٬ اغلب به شکل سنگفرشهاي شطرنجي طراحي مي شوند. استفاده از الگوي سطوح شطرنجي دکتر پارناسيوس در نمایش “آينه ي جادوئي” براي القاي آن بعنوان معبري بسوي عالم ارواح. دايره سه بعدي.سنگفرش شطرنجي به دروازه ي متافيزيکي منتهي مي شود. مايکل جکسون لباس تشريفات به تن کرده. تصویر ماسونی چاپ شده در یکی از کتب درسی جمهوری اسلامی ، حاوی مثلث جهانبین و سطح شطرنجی(خوشبختانه این تصویر هم اکنون حذف شده) در اسلام مطالب ذکر شده را میتوان مقدمه ای برای این بخش از مقاله دانست! در دیدگاه اسلام شراب خواری حرام است ولی نگاه کردن به آن اشکالی ندارد ولی اینکه چرا بازی شطرنج نه تنها حرام بلکه نگاه کردن به آن نیز حرام است؟ بدلایل ذکر شده سطح شطرنجی یک نماد الحادی و با کاربردهای ضد دینی است ضمن این که در بازی شطرنج با قرارگیری دو سپاه سفید و سایه ، وجه نمادین رویارویی خیر و شر آن عینیت میابد . پاسخ آیت الله فاضل لنکرانی به این سوال "چرا شطرنج حرام است" : حضرت آیت الله فاضل لنکرانی می فرمایند:بازی با آلات قمار مطلقاً حرام است . این حکم برگرفته از آیات و روایاتی است که نسبت به حرمت بازی با آلات قمار ولهو ولعب تصریح دارد، اما سؤال از اینکه چرا حرام است شاید بتوان گفت بخاطرضررهای فرهنگی ، مالی واجتماعی که دارد ، چه بسیارند افرادی که بخاطربازی باآلات قمار ، پرده سیاهی بر زندگانی خود کشیده و درمنجلاب گناه غرق شده اند. همانطور که مشاهده میکنید دلیل دقیق و قطعی ای برای حرام اعلام شدن شطرنج در پاسخ ایشان ذکر نشده .
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
